Futbolun ən çox istifadə olunan taktik sxemlərindən biri olan 4-3-3, topa sahib olmağa yönəlmiş komandalar üçün ideal seçimdir. Bu sxem texniki bacarıqları yüksək olan oyunçulara və top nəzarətini prioritet hesab edən məşqçilərə xitab edir. Hollandiya millisindən tutmuş Pep Qvardiola və Yürgen Kloppun erkən komandalarına qədər bir çox məşhur nümunələr bu sxemi uğurla tətbiq edib. Bəs 4-3-3 niyə bu qədər məşhurdur? Bu məqalədə sxemin üstünlüklərini, çatışmazlıqlarını və effektiv hücum quruculuğu (bild-ap) üçün nələrin vacib olduğunu araşdıracağıq.

“Ayaqs”ın Nümunəsi

4-3-3 sxeminin ən bariz nümunələrindən biri Amsterdamin “Ayaqs” klubudur. Bu komanda topa sahib olmağa yönəlmiş “tipik holland” oyun tərzi ilə tanınır. Erik ten Haqın məşqçilik dövründən etibarən “Ayaqs”ın oyunu dəyişsə də, əsas məqsədlər dəyişməz qalıb: yarımsahədə topa nəzarət və hücum zonasındakı açıq oyunçuya ötürmə. “Ayaqs” uzun-uzadı top oynatmaq əvəzinə, topu tez bir zamanda təhlükəli zonaya çatdırmağa çalışır və hücumlarını nizamlı şəkildə tamamlayır.

Bild-apın Məqsədləri

Bild-ap (hücum quruculuğu) fərqli məqsədlərə xidmət edə bilər. Bəzi komandalar topu son üçlük zonaya uzun ötürmələrlə çatdırır və orada topu geri qazanmağa çalışır. “Ayaqs” kimi komandalar isə qısa ötürmələrlə topu öz qapılarından uzaqlaşdırmağa üstünlük verir. 4-3-3 sxemi bu cür qısa ötürmələr üçün idealdır, çünki struktur olaraq diaqonal ötürmələr üçün əlverişli bucaqlar yaradır.

Mərkəzi müdafiəçi adətən hücumun başlanğıcında topa sahib olan ilk oyunçudur. O, topu yarımsahədəki “6 nömrə”yə (opornik), cinahlara fəaliyyət göstərən müdafiəçiyə (fulbek) və ya riskli şəkildə mərkəzi yarımmüdafiəçiyə (“8 nömrə”) ötürə bilər. Əlbəttə, bu, yalnız nəzəri sxemdə belədir; real oyunda komandalar bu cür statik düzülmürlər.

Prinsip “+1”

Topa nəzarətə yönəlmiş komandalar, məsələn, “Ayaqs” və ya “Mançester Siti”, hücum zonasında daha çox oyunçu toplamaq üçün “+1” prinsipindən istifadə edir. Bu prinsipə görə, ilk bild-ap xəttində rəqibin presing xəttindən bir oyunçu çox olmalıdır. Məsələn, rəqibin bir hücumçusu presing edirsə, iki mərkəzi müdafiəçi topu oynadır. Əgər presingə ikinci hücumçu qoşularsa, arxada üçlük formalaşır. 4-3-3 sxeminin populyarlığının səbəblərindən biri də bu üçlüyün tez və asan formalaşmasıdır, nəticədə sxem 3-4-2-1, 3-4-3 və ya 3-1-5-1-ə çevrilə bilər.

Populyar Transformasiyalar

1. Opornikin (6 nömrə) müdafiə xəttinə enməsi

Bu taktika bir neçə il əvvəl geniş yayılmışdı. Opornik mərkəzi müdafiəçilər arasında yerləşir, bu da fulbeklərə yüksək mövqe tutmağa imkan verir. Mərkəzi müdafiəçilər geniş yerləşərək cinahlarda iştirakı təmin edir.

2. Opornik və ya yarımmüdafiəçinin (8 nömrə) yarımsahəyə enməsi

“Ayaqs”ın 2018-19 mövsümündə Frenki de Yonq tez-tez yarımsahəyə enirdi. Bu taktika Toni Kroos kimi oyunçular tərəfindən də istifadə olunub. Belə düzülüş oyunçunun fərdi üstünlüklərinə uyğunlaşdırılır və daha çox çeviklik təmin edir.

3. Asimmetrik üçlük və fulbekin daralması

Pep Qvardiola Filipp Lahm üçün “yalan fulbek” rolunu icad etdikdən sonra bu taktika populyarlaşdı. Bir fulbek mərkəzi müdafiəçilərlə eyni xəttə enir, digəri isə yüksək mövqedə qalır. Bu, yarımsahədə və ya hücum zonasında çeviklik yaradır.

Transformasiyaların Mənası

“+1” prinsipi komandaların presingə qarşı çevik reaksiya verməsinə imkan verir. Əgər rəqib iki hücumçu ilə presing edirsə, komanda arxada üçlük formalaşdıraraq topu təhlükəsiz oynaya bilər. “Ayaqs”ın sol cinahında Nikolas Talyafiko yüksək mövqe tutaraq hücuma genişlik qatırdı, Rayan Qravenberx isə yarımsahəyə enərək top nəzarətini gücləndirirdi. Sağ cinahda isə Mazraui yarımsahəyə enərək Stiven Berqeysin yüksək mövqeyə çıxmasına və Entoninin cinahda 1v1 oynamaq üçün yer tapmasına şərait yaradırdı.

4-3-3-ün Populyarlığının Səbəbi

4-3-3 sxemi top nəzarəti və hücumun inkişafı üçün ideal baza təqdim edir. Bu sxem çevikdir və istənilən zonasda say üstünlüyü yaratmağa imkan verir: cinahlar, opor zonası və ya rəqibin yarımsahəsində. 4-2-3-1 sxemindəki “kvadrat” problemi və ya 4-4-2-dəki statik cinah problemi 4-3-3-də yoxdur, çünki cinah oyunçuları yüksək mövqedə yerləşir və yarımsahəni boşaltmır.

4-3-3 Sxemi: Niyə Bu Qədər Populyardır?

Futbolun ən çox istifadə olunan taktik sxemlərindən biri olan 4-3-3, topa sahib olmağa yönəlmiş komandalar üçün ideal seçimdir. Bu sxem texniki bacarıqları yüksək olan oyunçulara və top nəzarətini prioritet hesab edən məşqçilərə xitab edir. Hollandiya millisindən tutmuş Pep Qvardiola və Yürgen Kloppun erkən komandalarına qədər bir çox məşhur nümunələr bu sxemi uğurla tətbiq edib. Bəs 4-3-3 niyə bu qədər məşhurdur? Bu məqalədə sxemin üstünlüklərini, çatışmazlıqlarını və effektiv hücum quruculuğu (bild-ap) üçün nələrin vacib olduğunu araşdıracağıq.

“Ayaqs”ın Nümunəsi

4-3-3 sxeminin ən bariz nümunələrindən biri Amsterdamin “Ayaqs” klubudur. Bu komanda topa sahib olmağa yönəlmiş “tipik holland” oyun tərzi ilə tanınır. Erik ten Haqın məşqçilik dövründən etibarən “Ayaqs”ın oyunu dəyişsə də, əsas məqsədlər dəyişməz qalıb: yarımsahədə topa nəzarət və hücum zonasındakı açıq oyunçuya ötürmə. “Ayaqs” uzun-uzadı top oynatmaq əvəzinə, topu tez bir zamanda təhlükəli zonaya çatdırmağa çalışır və hücumlarını nizamlı şəkildə tamamlayır.

Bild-apın Məqsədləri

Bild-ap (hücum quruculuğu) fərqli məqsədlərə xidmət edə bilər. Bəzi komandalar topu son üçlük zonaya uzun ötürmələrlə çatdırır və orada topu geri qazanmağa çalışır. “Ayaqs” kimi komandalar isə qısa ötürmələrlə topu öz qapılarından uzaqlaşdırmağa üstünlük verir. 4-3-3 sxemi bu cür qısa ötürmələr üçün idealdır, çünki struktur olaraq diaqonal ötürmələr üçün əlverişli bucaqlar yaradır.

Mərkəzi müdafiəçi adətən hücumun başlanğıcında topa sahib olan ilk oyunçudur. O, topu yarımsahədəki “6 nömrə”yə (opornik), cinahlara fəaliyyət göstərən müdafiəçiyə (fulbek) və ya riskli şəkildə mərkəzi yarımmüdafiəçiyə (“8 nömrə”) ötürə bilər. Əlbəttə, bu, yalnız nəzəri sxemdə belədir; real oyunda komandalar bu cür statik düzülmürlər.

Prinsip “+1”

Topa nəzarətə yönəlmiş komandalar, məsələn, “Ayaqs” və ya “Mançester Siti”, hücum zonasında daha çox oyunçu toplamaq üçün “+1” prinsipindən istifadə edir. Bu prinsipə görə, ilk bild-ap xəttində rəqibin presing xəttindən bir oyunçu çox olmalıdır. Məsələn, rəqibin bir hücumçusu presing edirsə, iki mərkəzi müdafiəçi topu oynadır. Əgər presingə ikinci hücumçu qoşularsa, arxada üçlük formalaşır. 4-3-3 sxeminin populyarlığının səbəblərindən biri də bu üçlüyün tez və asan formalaşmasıdır, nəticədə sxem 3-4-2-1, 3-4-3 və ya 3-1-5-1-ə çevrilə bilər.

Populyar Transformasiyalar

1. Opornikin (6 nömrə) müdafiə xəttinə enməsi

Bu taktika bir neçə il əvvəl geniş yayılmışdı. Opornik mərkəzi müdafiəçilər arasında yerləşir, bu da fulbeklərə yüksək mövqe tutmağa imkan verir. Mərkəzi müdafiəçilər geniş yerləşərək cinahlarda iştirakı təmin edir.

2. Opornik və ya yarımmüdafiəçinin (8 nömrə) yarımsahəyə enməsi

“Ayaqs”ın 2018-19 mövsümündə Frenki de Yonq tez-tez yarımsahəyə enirdi. Bu taktika Toni Kroos kimi oyunçular tərəfindən də istifadə olunub. Belə düzülüş oyunçunun fərdi üstünlüklərinə uyğunlaşdırılır və daha çox çeviklik təmin edir.

3. Asimmetrik üçlük və fulbekin daralması

Pep Qvardiola Filipp Lahm üçün “yalan fulbek” rolunu icad etdikdən sonra bu taktika populyarlaşdı. Bir fulbek mərkəzi müdafiəçilərlə eyni xəttə enir, digəri isə yüksək mövqedə qalır. Bu, yarımsahədə və ya hücum zonasında çeviklik yaradır.

Transformasiyaların Mənası

“+1” prinsipi komandaların presingə qarşı çevik reaksiya verməsinə imkan verir. Əgər rəqib iki hücumçu ilə presing edirsə, komanda arxada üçlük formalaşdıraraq topu təhlükəsiz oynaya bilər. “Ayaqs”ın sol cinahında Nikolas Talyafiko yüksək mövqe tutaraq hücuma genişlik qatırdı, Rayan Qravenberx isə yarımsahəyə enərək top nəzarətini gücləndirirdi. Sağ cinahda isə Mazraui yarımsahəyə enərək Stiven Berqeysin yüksək mövqeyə çıxmasına və Entoninin cinahda 1v1 oynamaq üçün yer tapmasına şərait yaradırdı.

4-3-3-ün Populyarlığının Səbəbi

4-3-3 sxemi top nəzarəti və hücumun inkişafı üçün ideal baza təqdim edir. Bu sxem çevikdir və istənilən zonasda say üstünlüyü yaratmağa imkan verir: cinahlar, opor zonası və ya rəqibin yarımsahəsində. 4-2-3-1 sxemindəki “kvadrat” problemi və ya 4-4-2-dəki statik cinah problemi 4-3-3-də yoxdur, çünki cinah oyunçuları yüksək mövqedə yerləşir və yarımsahəni boşaltmır.

Nəticə

4-3-3 topa nəzarətə və mərhələli hücum quruculuğuna üstünlük verən komandalar üçün idealdır. Bununla belə, bu sxemi tətbiq etmək, xüsusilə gənclər futbolunda, oyunçuların taktiki prinsipləri dərindən anlamasını tələb edir. Çevikliyi və balanslaşdırılmış strukturu sayəsində 4-3-3 müxtəlif oyun tərzlərinə uyğunlaşır və müasir futbolda ən populyar sxemlərdən biri olaraq qalır.